Czy przedsiębiorstwo energetyczne musi uzyskać moją zgodę na wycinkę drzew, które zagrażają linii?

Jeżeli dana nieruchomość została zabudowana napowietrzną linią elektroenergetyczną, a na przedmiotowym gruncie występują liczne nasadzenia (tj. drzewa lub wysokie krzewy etc.), wówczas wysoce prawdopodobne jest, że ich przyrost spowoduje realne zagrożenie dla funkcjonowania linii energetycznej.

Na potrzeby analizy przedmiotowego zagadnienia odniesiemy się do przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2024 r. poz. 1145) – zw. dalej: „u.g.n.”, oraz ciekawe orzecznictwa sądów administracyjnych.

Na wstępie warto jest zwrócić uwagę na przepis, który będzie miał determinujące znaczenie dla dalszych rozważań, a który został również zastosowany i wyjaśniony przez składy orzekające.

Zgodnie z art. 124 ust. 1 u.g.n. – Starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, może ograniczyć, w drodze decyzji, sposób korzystania z nieruchomości przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody. Ograniczenie to następuje zgodnie z planem miejscowym, a w przypadku braku planu, zgodnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

W tym miejscu warto jest wyjaśnić, że obecność nasadzeń w bezpośrednim sąsiedztwie napowietrznej linii elektroenergetycznej może stanowić zagrożenie m.in. z uwagi na:

a)       ograniczony dostęp do napowietrznej linii elektroenergetycznej. Związane jest to z utrudnionym dostępem w sytuacji wystąpienia awarii w postaci braku dostępu np. do słupa elektroenergetycznego, linii elektroenergetycznych etc.;

b)      możliwość styku drzew lub wysokich krzewów z liniami elektroenergetycznymi. Związane jest to z ewentualną możliwością wystąpienia pożaru, awarii linii elektroenergetycznej etc.;

c)       zagrożenia dla zwierząt, które przebywają na drzewach lub wysokich krzewach w okolicach napowietrznych linii elektroenergetycznych. Związane jest to zarówno z dziką zwierzyną oraz ze zwierzętami domowymi – m.in. kotami.

W związku z powyższym w pełni zasadnym jest wcześniejsze uregulowanie kwestii istniejących nasadzeń poprzez ich ewentualną przycinkę lub wycinkę. W praktyce, gdy przedsiębiorstwo energetyczne planuje wybudowanie napowietrznej linii elektroenergetycznej, poprzedza realizację tego zadania m.in. „skanowaniem” planowanego przebiegu napowietrznej linii elektroenergetycznej przez pryzmat występujących nasadzeń. Najczęściej występuje to na obszarach zalesionych etc. Fachowo nazywane jest to inwentaryzacją terenów zielonych metodą skaningu (skanowanie laserowe 3D w celu inwentaryzacji zieleni na obszarze planowanej realizacji linii napowietrznej).

Na tak postawione pytanie warto jest odpowiedzieć posiłkując się niezwykle trafnym stanowiskiem przedstawionym przez skład orzekający w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 30 czerwca 2020 r., sygn. akt: II SA/Ol 47/20, który traktuje o ograniczeniu w korzystaniu z nieruchomości a braku konieczności występowania o zgodę na usunięcie drzew z danej nieruchomości.

„W zakresie ograniczenia ze sposobu korzystania z nieruchomości, w celu zdefiniowanym w art. 124 u.g.n., beneficjent uprawnienia będącego w istocie publicznoprawną służebnością przesyłu, jest uprawniony do podejmowania wszelkich działań faktycznych i prawnych umożliwiających realizację uzyskanego uprawnienia celem zapewnienia wykonalności decyzji statuującej rzeczone uprawnienie. Uprawnieniem tymże jest - choć wprost nie wyartykułowane w celu art. 124 u.g.n. - brak konieczności uzyskania zgody właściciela nieruchomości, której ograniczono sposób korzystania, na usunięcie drzew w trybie art. 83 ust. 1 pkt 1 u.o.p.”.

„Decyzja wydana na podstawie art. 124 u.g.n. stanowi odpowiednik (równoważnik) zgody właściciela nieruchomości, o której mowa w at. 83 ust. 1 pkt 1 u.o.p., na usunięcie drzew (krzewu) z jej terenu i jednocześnie ją zastępuje, oczywiście tylko w przestrzennych granicach wyznaczonych na załączniku do decyzji o sposobie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, czyli w tzw. pasie technologicznym, przez który należy rozumieć powierzchnię części nieruchomości niezbędną dla efektywnego wykonywania przez przedsiębiorcę uprawnień w ramach służebności przesyłu w szczególności: budowy, modernizacji, przebudowy, odbudowy (wymiany urządzeń), a na eksploatacji, konserwacji, usuwania awarii, remoncie kończąc.”.

ð  Warto jest w tym miejscu przywołać stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 9 maja 2019 r., sygn. akt: II SA/Gd 215/19, w którym skład orzekający w prawomocnym wyroku w trafny sposób odniósł się do zdefiniowania pasa technologicznego – „Pas technologiczny należy rozumieć jako powierzchnię części nieruchomości niezbędną dla efektywnego wykonywania przez przedsiębiorcę uprawnień w ramach służebności przesyłu w szczególności: eksploatacji, konserwacji, usuwania awarii, remontu, modernizacji, przebudowy, odbudowy lub wymiany urządzeń. W pasie tym nie powinny znajdować się obiekty, które mogą utrudniać bądź uniemożliwiać zarówno działanie linii energetycznej, jak również wpływać na wykonywanie przez przedsiębiorstwo czynności naprawczych.”.

ð  Ciekawe stanowisko zajął skład orzekający w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt: II SA/Kr 1086/19, który odniósł się do problematyki ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w zakresie pasa technologicznego przy linii elektroenergetycznej–„potrzebne są ramy prawne, czyli właściwy zapis planu miejscowego, aby można było zastosować ograniczenie prawa właściciela. Sam plan miejscowy nie wystarczy do wejścia na grunt właściciela i posadowienia słupa, czy też do wejścia i swobodnego dokonywania koniecznych czynności w zakresie nowo budowanej sieci. Decydujące jest tutaj to, że linia ma wyznaczony pas technologiczny na całym przebiegu, a nie to, czy pas technologiczny leży na tej samej działce, co projektowane przewody i słupy. Koniecznym jest zatem ograniczenie prawa własności w oparciu o art. 124 ust. 1 u.g.n. tak w przestrzeni pod projektowaną linią, jak i w zakresie pasa technologicznego, który nie istnieje sam dla siebie, ale służy budowanej linii.”.

ð  Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 października 2019 r., sygn. akt: I OSK 1977/17 – „Przepis art. 124 ust. 1 u.g.n. powinien być interpretowany w ten oto sposób, że skoro ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości polega na udzieleniu zezwolenia na założenie i przeprowadzenie przewodów i urządzeń służących do przesyłu energii elektrycznej, to możliwe jest sprecyzowanie tego ograniczenia w decyzji poprzez ustanowienie pasa technologicznego związanego w założonymi na nieruchomości przewodami i urządzeniami elektrycznymi. Bowiem założenie lub przeprowadzenie ich na nieruchomości powoduje konieczność ograniczenia w sposobie korzystania z tej nieruchomości nie tylko poprzez zajęcie części tej nieruchomości przez przewody i urządzenia elektryczne, ale również ograniczenie możliwości użytkowania tej nieruchomości na określonym pasie terenu, wzdłuż założonych przewodów elektroenergetycznych, na przykład poprzez zakaz zabudowy tego terenu lub zakaz nasadzeń przekraczających określoną wysokość.”.

Jeżeli podczas legalnie wykonywanej wycinki dojdzie do uszkodzeń na gruncie, wówczas właściciel takiej nieruchomości posiada roszczenie w stosunku do przedsiębiorstwa energetycznego. Praktyczna wskazówka – zawsze warto jest dokumentować tego typu czynności – związane z m.in. wycinką drzew. Warto jest sfotografować stan sprzed podjęcia działań przez przedsiębiorstwo energetyczne (względnie posiadać w miarę aktualne zdjęcia oddające stan sprzed zniszczeń na gruncie). Dobrym rozwiązaniem jest również sporządzenie protokołu na okoliczność zniszczeń w momencie zakończenia prac związanych z wycinką.

Podsumowując – w takich sytuacjach warto jest uzbroić się w dokumentację fotograficzną oraz protokół zniszczeń (można sporządzić go nawet odręcznie, nie ma ściśle określonych wzorów tego typu dokumentów – ważne jest, aby z ich treści wynikały realne i rzeczywiste okoliczności, które będą potwierdzone podpisem każdej ze stron).

Warto jest również sprawdzić czy firma, która dokonuje wycinki posiada stosowne pełnomocnictwo (umocowanie) od przedsiębiorstwa energetycznego.

Jak widzimy problematyka wycinki drzew lub wysokich krzewów w okolicy napowietrznej linii elektroenergetycznej jest niezwykle ważna – głównie ze względu na szeroko rozumiane kwestie bezpieczeństwa, ograniczenia możliwości wystąpienia ewentualnych awarii, usprawnienia dostępu w przypadku podejmowania szybkich akcji związanych z naprawą etc. Uregulowanie stanu prawnego napowietrznej linii elektroenergetycznej jest zatem kluczowym elementem w celu możliwością podjęcia sprawnych i legalnych działań związanych z wycinką drzew lub krzewów przez przedsiębiorstwa energetyczne lub podmiotami działające z ich upoważnienia.