Oświetlenie awaryjne – wskazówki praktyczne i przepisy, o których należy pamiętać, aby wykonać oświetlenie awaryjne zgodnie z aktualnym stanem prawnym

Na samym wstępie warto jest wyjaśnić, czym dokładnie jest oświetlenie awaryjne. Otóż jest to zorganizowany system, którego zadaniem jest zapewnienie światła w sytuacjach, gdy zasilanie podstawowe zostaje przerwane. Są to zarówno światła i podświetlane znaki, które wskazują drogę osobom znajdującym się w danym obiekcie budowlanym. Należy również wskazać, że głównym zadaniem oświetlenia awaryjnego jest doprowadzenie ludzi do wyjść ewakuacyjnych.

Budynek, w którym zanik napięcia w elektroenergetycznej sieci zasilającej może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, poważne zagrożenie środowiska, a także znaczne straty materialne, należy zasilać co najmniej z dwóch niezależnych, samoczynnie załączających się źródeł energii elektrycznej oraz wyposażać w samoczynnie załączające się oświetlenie awaryjne (zapasowe lub ewakuacyjne). W budynku wysokościowym jednym ze źródeł zasilania powinien być zespół prądotwórczy – tak § 181 ust. 1 r.w.t.

Awaryjne oświetlenie zapasowe należy stosować w pomieszczeniach, w których po zaniku oświetlenia podstawowego istnieje konieczność kontynuowania czynności w niezmieniony sposób lub ich bezpiecznego zakończenia, przy czym czas działania tego oświetlenia powinien być dostosowany do uwarunkowań wynikających z wykonywanych czynności oraz warunków występujących w pomieszczeniu – tak § 181 ust. 2 r.w.t.

Zgodnie z § 181 ust. 3 r.w.t. – awaryjne oświetlenie ewakuacyjne należy stosować w pomieszczeniach:

a) widowni kin, teatrów i filharmonii oraz innych sal widowiskowych;

b) audytoriów, sal konferencyjnych, czytelni, lokali rozrywkowych oraz sal sportowych, przeznaczonych dla ponad 200 osób;

c) wystawowych w muzeach;

d) o powierzchni netto ponad 1000 m² w garażach oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym;

e) o powierzchni netto ponad 2000 m² w budynkach użyteczności publicznej, budynkach zamieszkania zbiorowego oraz w budynkach produkcyjnych i magazynowych.

Dodatkowo należy wskazać, że awaryjne oświetlenie ewakuacyjne należy stosować na drogach ewakuacyjnych:

a) z pomieszczeń wymienionych powyżej;

b) oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym;

c) w szpitalach i innych budynkach przeznaczonych przede wszystkim do użytku osób o ograniczonej zdolności poruszania się;

d) w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego.

Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne nie jest wymagane w pomieszczeniach, w których awaryjne oświetlenie zapasowe spełnia warunek określony w § 181 ust. 5 r.w.t. dla awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego. Wyjaśnić należy, że zgodnie z powyższym – awaryjne oświetlenie ewakuacyjne powinno działać przez co najmniej 1 godzinę od zaniku oświetlenia podstawowego.

W pomieszczeniu, które jest użytkowane przy wyłączonym oświetleniu podstawowym, należy stosować oświetlenie dodatkowe, zasilane napięciem nieprzekraczającym napięcia dotykowego dopuszczalnego długotrwale, służące uwidocznieniu przeszkód wynikających z układu budynku, dróg komunikacji ogólnej lub sposobu jego użytkowania, a także podświetlane znaki wskazujące kierunki ewakuacji – tak § 181 ust. 6 r.w.t.

Oświetlenie awaryjne należy wykonywać zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi wymagań w tym zakresie – tak § 181 ust. 7 r.w.t.

„Przepis § 207 ust. 2 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 ze zm.) nakłada na organ administracji publicznej obowiązek dokonania oceny stanu technicznego każdego budynku z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego i w przypadku wystąpienia zagrożenia życia, podjęcia stosownych działań, przy czym konieczne jest stwierdzenie użytkowania budynku.”.

„Istnienie budynku, który wprawdzie został wybudowany pod rządami "starego" prawa, ale istnieje i jest użytkowany pod rządami "nowego" prawa jest zdarzeniem "ciągłym" albo sytuacją trwającą także po wejściu w życie nowych przepisów. Zatem wprowadzenie nowych wymogów ochrony przeciwpożarowej dla takich budynków jest działaniem retrospektywnym prawa, a nie działaniem retroaktywnym. Taka regulacja nie narusza zasady niedziałania prawa wstecz.”.

„Naruszenie zasady nieretroaktywności następuje wtedy, gdy aktowi normatywnemu nadano moc obowiązującą wobec stosunków prawnych zaistniałych i trwających w czasie do wejścia tego aktu w życie. Retrospektywność prawa polega zaś na tym, że prawodawca stanowi akty normatywne mające zastosowanie do sytuacji trwających po wejściu w życie tych aktów.”.

„Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego obejmują również kwestie związane z wysokością budynków. Oznacza to, że przepisy określające sposób ustalania wysokości budynków, czy też poziom terenu nie są przepisami neutralnymi z punktu widzenia ochrony przeciwpożarowej. Ich zmiana nie jest zaś obojętna ze względu na wcześniejsze ustalenia dotyczące tej ochrony.”.

„Z tego względu, o ile zostanie ustalone, że istniejące budynki nie spełniają aktualnych norm w zakresie bezpieczeństwa przeciwpożarowego, właściwa jednostka Państwowej Straży Pożarnej, niezależnie od tego czy budynek jest "stary" (wybudowany i oddany do użytkowania w okresie obowiązywania przepisów już nieaktualnych), czy też "nowy", ma prawo wydać decyzję na podstawie powołanego art. 26 ust. 1 u.p.s.p.”.

Tematyka związana z oświetleniem awaryjnym jest niezwykle istotna z punktu widzenia bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzkiego. Dlatego też warto jest dokładnie prześledzić aktualne przepisy oraz normy, które regulują tę problematykę. Dodatkowo warto jest posiłkować się aktualnym orzecznictwem, które wielokrotnie dostarcza nam istotnych wskazówek interpretacyjnych związanych z interpretację zawiłych kwestii prawnych z praktycznego punktu widzenia i codziennej pracy osób, zaangażowanych w szeroko rozumianej branży elektrycznej.