Podstawa prawna stosowania Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu PWP

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku [1] w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity: Dz.U. 2019 poz. 1065 z późniejszymi zmianami) § 183 W instalacjach elektrycznych należy stosować:

• ust. 2  Przeciwpożarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, należy stosować w strefach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m3 lub zawierających strefy zagrożone wybuchem.
• ust. 3  Przeciwpożarowy wyłącznik prądu powinien być umieszczony w pobliżu głównego wejścia do obiektu lub złącza i odpowiednio oznakowany.
• ust. 4  Odcięcie dopływu prądu przeciwpożarowym wyłącznikiem nie może powodować samoczynnego załączenia drugiego źródła energii elektrycznej, w tym zespołu prądotwórczego, z wyjątkiem źródła zasilającego oświetlenie awaryjne, jeżeli występuje ono w budynku.

Niestety w myśl rozporządzenia nie powstały żadne akty wykonawcze narmalizujące wymagania dotyczące budowy oraz funkcjonalność PWP.

Projektanci zgodnie z powszechną wiedzą techniczna projektowali PWP w oparciu o dostępne na rynku urządzenia co powodowało, że praktycznie każdy PWP wykonany na obiekcie mógł różnić się budową i parametrami oraz wyglądem użytych elementów składowych oraz funkcjonalnością.

Co w efekcie wprowadzało utrudnienia w obsłudze oraz konserwacji takich rozwiązań z uwagi na brak unifikacji.

Dopiero w 2016 roku Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 roku [2], w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1966 z późniejszymi zmianami) określa sposób deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych zgodnie z krajowym systemy oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobów budowlanych.

W systemie tym Przeciwpożarowy Wyłącznik Prądu PWP zakwalifikowany został do grupy 10 - stałe urządzenia przeciwpożarowe (wyroby do wykrywania i sygnalizacji pożaru, wyroby do kontroli rozprzestrzeniania ciepła i dymu oraz tłumienia wybuchu, systemy ewakuacyjne) na który wymagany jest krajowy systemy oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych nr 1.

Krajowy system oceny nr 1 określają działania producenta związane z oceną i weryfikacją stałości właściwości użytkowych wyrobu budowlanego, a także zakres tej oceny i weryfikacji, przeprowadzanej na zlecenie producenta przez jednostkę certyfikującą lub laboratorium badawcze akredytowane zgodnie z ustawą z dnia 13 kwietnia 2016 r. [3]o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. poz. 542, 1228 i 1579).

Z uwagi na powyższe aby wprowadzić do obrotu Przeciwpożarowy Wyłącznik Prądu PWP należy go wykonać na podstawie krajowej specyfikacji technicznej – jest to Polska Norma (w przypadku PWP nie występuje) lub krajową ocenę techniczną KOT, która określa typ wyrobu budowlanego – należy przez to rozumieć zestaw reprezentatywnych poziomów lub klas właściwości użytkowych w odniesieniu do zasadniczych charakterystyk i zamierzonego zastosowania wyrobu budowlanego wyprodukowanego przy zastosowaniu danej kombinacji surowców lub innych składników w określonym procesie produkcyjnym.

Co skutkuje wydaniem krajowego certyfikatu stałości właściwości użytkowych – należy przez to rozumieć wydanie przez jednostkę certyfikującą dokumentu, wymaganego do sporządzenia krajowej deklaracji właściwości użytkowych.

Do Rozporządzenia [2] (Dz. U. z 2016 r. poz. 1966 z późniejszymi zmianami) wprowadzono okres przejściowy i rokrocznie go przedłużano aż do 2021 roku.

Dopiero w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 4 grudnia 2020 r. [4] zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2020 r. poz. Poz. 2297) – okresu przejściowego nie wydłużyło poprzez nieujęcie na liście urządzeń dla których obowiązuje okres przejściowy i z dniem 1 stycznia 2021 roku zaczął obowiązywać krajowy certyfikat stałości właściwości użytkowych dla Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu PWP w postaci:

Przeciwpożarowe wyłączniki prądu – zestaw

Przeciwpożarowe wyłączniki prądu – elementy składowe:

urządzenia uruchamiające,

urządzenia sygnalizujące,

urządzenia wykonawcze

Z uwagi na powyższe w okresie przejściowym wprowadzano do obrotu PWP na podstawie dopuszczenia jednostkowego zgodnie z art. 10. 1. ustawy o wyrobach budowlanych [5] z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2004 Nr 92, poz. 881).

Art. 10 ust. 1 ustawy znajduje zastosowanie wyłącznie w szczególnych przypadkach: dotyczy wyrobu budowlanego, który wymaga indywidualnego zaprojektowania i wytworzenia z uwagi na specjalne, niestandardowe potrzeby, wyprodukowanego dla jednego, konkretnego zastosowania, wymagających często dostosowania urządzeń produkcyjnych do ich wytworzenia GUNB - Zasady stosowania wyrobów budowlanych [6].

Natomiast droga jednostkowego dopuszczenia została wyłączona z możliwości wprowadzenia do obrotu wyrobów budowlanych w postaci PWP w zakresie powszechnie dostępnych urządzeń z certyfikatem stałości właściwości użytkowych, objętych Krajową Oceną Techniczną KOT od 23 marca 2022 r. 

Krajowa Ocena Techniczna KOT [7] (https://www.itb.pl/krajowe-oceny-techniczne-kot/) jest udokumentowaną, pozytywną oceną właściwości użytkowych zasadniczych charakterystyk wyrobu budowlanego, które zgodnie z zamierzonym zastosowaniem mają wpływ na spełnienie podstawowych wymagań przez obiekty budowlane, w których wyrób będzie zastosowany.

Ocenę właściwości użytkowych tego wyrobu, o której mowa w ust. § 4.1 ust 3 zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. [2]  , stanowią ustalenia zawarte w Krajowej Ocenie Technicznej (KOT) w zakresie właściwości użytkowych tego wyrobu z uwagi na to (KOT) staje się dokumentem odniesienia dla wyrobu budowlanego i stanowi w tym wypadku stanowisko z wymaganiami tak jak norma wyrobu dla urządzenia przeciwpożarowego jakim jest Przeciwpożarowego wyłącznika prądu (PWP).

Podstawowe wymagania dla urządzeń budowlanych są wymienione w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy [8] z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo Budowlane.

1. 1.      Obowiązek stosowania Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu PWP jest powszechnie znany i stosowany od 2002 r.

1. 2.      Wymóg systemu oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych nr 1 dotyczy grupy 10 wyrobów budowlanych - stałe urządzenia przeciwpożarowe (wyroby do wykrywania i sygnalizacji pożaru, wyroby do kontroli rozprzestrzeniania ciepła i dymu oraz tłumienia wybuchu, systemy ewakuacyjne) w tym Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu PWP.

1. 3.      Dopuszczenie jednostkowe dla PWP wyłącznie w okresie przejściowym tj. do 2022 r. Art. 10 ust. 1 ustawy znajduje zastosowanie wyłącznie w szczególnych przypadkach: dotyczy wyrobu budowlanego, który wymaga indywidualnego zaprojektowania i wytworzenia z uwagi na specjalne, niestandardowe potrzeby, wyprodukowanego dla jednego, konkretnego zastosowania, wymagających często dostosowania urządzeń produkcyjnych do ich wytworzenia.

Procedura dopuszczenia jednostkowego nie jest rozwiązaniem zamiennym dla urządzeń dopuszczonych do obrotu i odpowiednio oznakowanych znakiem budowlanym w tym dla Przeciwpożarowych Wyłączników Prądu PWP.

1. 4.      Krajowa Ocena Techniczna KOT staje się dokumentem odniesienia dla wyrobu budowlanego i stanowi w tym wypadku stanowisko z wymaganiami tak jak norma wyrobu dla urządzenia przeciwpożarowego jakim jest Przeciwpożarowy wyłącznik prądu PWP i nie można jej zastępować procedurą dopuszczenia jednostkowego chyba że wymagane są specjalne niestandardowe wymagania dla urządzenia i/lub obiektu budowlanego, których nie spełnia urządzenie objęte Krajowa Ocena Techniczną KOT.

[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity: Dz.U. 2019 poz. 1065 z późniejszymi zmianami).

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 roku , w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1966 z późniejszymi zmianami).

[3] USTAWA z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. poz. 542, 1228 i 1579).

[4] Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 4 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2020 r. poz. Poz. 2297).

[5] USTAWA o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2004 Nr 92, poz. 881).

[6] GŁÓWNY URZĄD NADZORU BUDOWLANEGO - Zasady stosowania wyrobów budowlanych (https://www.gunb.gov.pl/sites/default/files/pliki/dokumenty/stosowanie_wyrobow_budowlanych.pdf).

[7] Definicja Krajowa Ocena Techniczna KOT https://www.itb.pl/krajowe-oceny-techniczne-kot/).

[8] USTAWA - Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz. U. 1994 Nr 89 poz. 414).

Autor: Mirosław Dybczyk - Dyrektor ds. produkcji przeciwpożarowych wyłączników prądy (PWP)