Aktualny

Rozdzielnice przemysłowe – z czego są wykonane i jak odporne na uszkodzenia

Autor: Janusz Strzyżewski

Dodano: 23 lipca 2021
UN-01

Grupa sterownic i rozdzielnic przemysłowych obejmuje przede wszystkim pulpity sterownicze oraz rozdzielnice szafowe. Szafy mogą być wykonane jako wolnostojące lub przyścienne. Ich obudowy, podobnie jak obudowy pulpitów sterowniczych, z reguły wykonywane są ze stali lub z aluminium. Sposób zabezpieczenia przed korozją zależy od warunków, w których rozdzielnica ma być eksploatowana. Duże szafy oraz pulpity w miarę potrzeby dzielone są na odrębne przedziały. Ma to na celu zapewnienie ochrony przed dotykiem części czynnych w sąsiednim bloku funkcjonalnym.

Normy dotyczące rozdzielnic

Wymagania dla rozdzielnic niskiego napięcia określa wieloczęściowa polska norma PN-EN 61439-1:2011 – wersja polska – Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe – Część 1: Postanowienia ogólne. Jej część pierwsza zawiera warunki eksploatacji, wymagania konstrukcyjne, cechy techniczne oraz badania dotyczące zestawów rozdzielnic i sterownic niskonapięciowych stacjonarnych lub przenośnych, w obudowach i bez obudów. Są to urządzenia przeznaczone do pracy przy napięciu znamionowym nieprzekraczającym 1 kV prądu przemiennego lub 1,5 kV prądu stałego.

W części drugiej PN-EN 61439-2:2011 – wersja polska – Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe – Część 2: Rozdzielnice i sterownice do rozdziału energii elektrycznej zawarto wymagania dla zestawów rozdzielnic i sterownic przeznaczonych do rozdziału energii elektrycznej. Urządzenia te określono w normie jako ZESTAWY-PSC, a ich napięcie znamionowe nie przekracza 1,0 kV prądu przemiennego lub 1,5 kV prądu stałego. Norma dotyczy wyrobów stacjonarnych lub ruchomych przeznaczonych do użytkowania w układach związanych z:

  • wytwarzaniem,
  • przesyłem,
  • rozdziałem,
  • przetwarzaniem energii elektrycznej

oraz do sterowania odbiornikami energii elektrycznej.

W przypadku rozdzielnic zaprojektowanych do użytkowania w specjalnych warunkach eksploatacji, na przykład na statkach lub w pojazdach szynowych, muszą dodatkowo spełniać odpowiednie wymagania określone w normach szczegółowych (np. dla statków jest to PN-IEC 60092-302).

Norma PN-EN 61439 dotyczy wszystkich zestawów rozdzielnic, bez względu na to, czy są projektowane, produkowane i sprawdzane jako pojedyncze wykonania, czy całkowicie znormalizowane i produkowane w dużych ilościach.

Produkcja i/lub montaż zespołu mogą być wykonane przez innego producenta niż producent finalny. Norma nie dotyczy indywidualnych urządzeń i samodzielnych elementów, takich jak rozruszniki silników, rozłączniki bezpiecznikowe, wyposażenie elektroniczne itp., które spełniają wymagania zawarte w stosownych normach wyrobu.

Przykłady rozwiązań i zastosowań

Rozdzielnice i sterownice w obiektach przemysłowych muszą być dostosowane do różnych warunków środowiskowych. W rozdzielnicach przeznaczonych do eksploatacji w warunkach zwiększonego zagrożenia porażeniem elektrycznym obudowy powinny mieć II klasę ochronności. Z tego względu wykonuje się je często z tworzyw sztucznych o dobrych własnościach izolacyjnych.

Takie obudowy mają z reguły rozdzielnice tablicowe. Obudowy rozdzielnic lub sterownic eksploatowanych na zewnątrz lub w pomieszczeniach o zwiększonym zapyleniu lub/i wilgotności muszą mieć zwiększoną odporność na wpływy zewnętrzne określaną w kodzie IP.

Obudowy instalowane w miejscach narażonych na udary mechaniczne wymagają wykonania z materiałów odpornych na uderzenia. Odporność tę określa się w kodzie IK.

Tabela. Podstawowe właściwości przykładowych tworzyw sztucznych stosowanych do wyrobu obudów rozdzielnic lub sterownic

Skrót

Nazwa

Wybrane właściwości

PC/PC+GLAS

poliwęglan/poliwęglan wzmocniony włóknem szklanym

  • duża odporność udarowa
  • samogasnący
  • odporność na czynniki chemiczne
  • dobre właściwości dielektryczne
  • odporność na promieniowanie UV

PS

polistyren

  • duża wytrzymałość mechaniczna
  • odporność na promieniowanie UV

GRP

poliester wzmocniony włóknem szklanym

  • dobre właściwości dielektryczne
  • odporność na czynniki chemiczne
  • dobre właściwości dielektryczne
  • odporność na ogień

ABS

kopolimer akrylonitrylo-butadieno-styrenowy

  • dobre właściwości dielektryczne
  • odporność na działanie ługów, rozcieńczonych kwasów, węglowodorów alifatycznych, olejów i tłuszczów

PES

polieterosulfon

  • dobre właściwości dielektryczne
  • samogasnący – podczas spalania emituje niewiele dymu
  • wrażliwy na promieniowanie UV – odporność na działanie kwasów, benzyn, olejów oraz substancji utleniających, takich jak np. fluor i nadtlenek wodoru

PCW

Polichlorek winylu

  • odporność na wpływ czynników atmosferycznych
  • samogasnący
Autor: Janusz Strzyżewski