Praca w zawodzie elektromontera i elektryka – ciekawe wskazówki natury praktycznej

Tytułem wstępu warto jest wyjaśnić, że zgodnie z art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061) – zw. dalej: „k.c.” – kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Jest to jedna z podstawowych podstaw prawnych, które umożliwiają dochodzenie roszczeń w związku z wystąpieniem m.in. takiej sytuacji jak wyrządzenie szkody na gruncie w związku z naprawą lub innymi pracami budowlanymi przy linii elektroenergetycznej, które znajduje się na naszym terenie.

1.  Podstawową kwestią zawsze jest zdrowie i bezpieczeństwo – zawsze przez pryzmat tych czynników powinniśmy podejmować działania – szczególnie w odniesieniu do branży energetycznej z punktu widzenia zawodowego;

2.  Pamiętajmy o niezbędnym ubezpieczeniu, które swoim zakresem będzie odpowiadać charakterystyce prowadzonych czynności;

3.  Pamiętajmy o regularnym sprawdzaniu aktualnych przepisów i rozwiązań prawnych, które mają odniesienie do zawodu elektryka i elektromontera;

4.  Nie zapominajmy o regularnych szkoleniach zawodowych i rozwoju;

5.  Pamiętajmy o bieżącym aktualizowaniu naszej wiedzy i procedur, które obowiązują w określonym kontekście (np. u danego pracodawcy, wykonawcy, zleceniodawcy etc.);

6.  Dbajmy o wymianę wiedzy, doświadczenia oraz branżowych wskazówek praktycznych w ramach regularnych spotkań szkoleniowych lub innych okoliczności, które sprzyjają takim interakcjom;

7.  Korzystajmy z fachowej literatury i aktualnych publikacji;

8.  Analizujmy konkretne problemy przez pryzmat tego, jak oceniane to jest przez składy orzekające.

W tym miejscu w pełni zasadnym jest syntetyczne przywołanie wybranych tez orzeczniczych, które niosą ze sobą sporą dawkę praktyczną:

A.      Praca w zawodzie elektromontera i elektryka jako praca w warunkach szczególnych – wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 kwietnia 2016 r., sygn. akt: III AUa 11/16:

„Dział II wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze. zm.) odnosi się do prac szkodliwych w energetyce, a nie do wszystkich robót i eksploatacji urządzeń elektrycznych. Natomiast praca w zawodzie elektromontera i elektryka związana jest z montażem i naprawą instalacji elektrycznych. W ramach uprawnień elektryka mieści się m.in. projektowanie instalacji elektrycznych, sieci elektrycznych, montaż instalacji zgodnie z dokumentacją techniczną, instalowanie i uruchamianie maszyn i urządzeń elektrycznych oraz regulowanie parametrów ich pracy, wykonywanie przeglądów technicznych, konserwacji oraz napraw instalacji, maszyn i urządzeń elektrycznych, wykonywanie przeglądów technicznych, konserwacji oraz napraw linii napowietrznych i kablowych. W praktyce, zależności od tego, które obowiązki przeważają, zatrudnia się osoby z kwalifikacjami elektryka nie tylko w charakterze elektryka, ale na stanowiskach o różnym nazewnictwie: elektromontera, konserwatora urządzeń elektrycznych, instalatora urządzeń elektrycznych, montera instalacji i urządzeń elektrycznych itp. Taką pracę osoby z uprawnieniami elektrycznymi wykonują w wielu gałęziach gospodarki i dziedzinach przemysłu.”.

B.      Praca elektromontera jako praca w szczególnych warunkach – wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 czerwca 2014 r., sygn. akt: III AUa 2000/13:

„Czynności na stanowisku elektromontera są pracą w szczególnych warunkach jedynie wówczas, gdy konweniują z treścią dział II załącznika A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), ewentualnie, gdy odnajdują się w dyspozycji działu XIV, poz. 25. Bez znaczenia jest zatem powoływanie się na opis tego stanowiska pracy przedstawiony na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej.”.

C.       Praca w energetyce jako praca w warunkach szczególnych – wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 maja 2013 r., sygn. akt: III AUa 322/13:

„Jeżeli czynności pracownicze nie były pracami w energetyce związanymi ściśle z wytwarzaniem i przesyłem energii elektrycznej, z naprawami sieci energetycznej czy z eksploatacją i remontami urządzeń elektroenergetycznych, to nie można uznać ich za prace w warunkach szczególnych.”.

D.      Montowanie oraz eksploatacja wszelkich instalacji i urządzeń elektrycznych, jako praca w warunkach szczególnych – wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 maja 2013 r., sygn. akt: III AUa 1076/12:

„Dział II wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) odnosi się do prac szkodliwych w energetyce, a nie do wszystkich robót i eksploatacji urządzeń elektrycznych.”.

E.       Sprawowanie kontroli i dozoru inżynieryjno-technicznego jako praca w warunkach szczególnych – wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 19 grudnia 2017 r., sygn. akt: III AUa 2138/16:

„Osoba sprawująca kontrolę i dozór inżynieryjno-techniczny nie musi nawet stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca w szczególnych warunkach. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie takiej pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, musi zostać uznane za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.”.

F.       Wykonywanie prac przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych jako praca w szczególnych warunkach. Prace w szczególnych warunkach w energetyce – wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 grudnia 2016 r., sygn. akt: III AUa 213/16:

„Energetyka to gałąź przemysłu zajmująca się wytwarzaniem (przetwarzaniem) energii elektrycznej oraz cieplnej i dostarczaniem jej odbiorcom. Nie jest zatem uzasadnione zaliczanie do prac szkodliwych w "energetyce" wszystkich prac związanych z montowaniem oraz eksploatacją wszelkich instalacji i urządzeń elektrycznych. Wówczas wykonywanie tak szeroko rozumianego rodzaju prac czyniłoby bezprzedmiotowymi granice pojęcia "energetyka" z działu II i przenosiłoby wcześniejsze uprawnienia emerytalne na różne roboty elektryczne nienależące do "energetyki". Natomiast w samej "energetyce" nie chodzi o wszelkie roboty elektryczne, lecz tylko o wskazane w dziale II (literalnie) prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.”.

„Za prace w szczególnych warunkach w energetyce mogą być uznane takie prace, które są realizowane w przedsiębiorstwie działającym w ramach tej gałęzi przemysłu (branży) i które polegają na montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, ściśle związanymi z wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej i cieplnej. Prace muszą być wykonywane w obrębie "systemu energetycznego", w skład którego wchodzą zakłady wytwarzające, czy też przetwarzające energię elektryczną i cieplną oraz przesyłające (dostarczające) tę energię do odbiorców. Prace wskazane w dziale II wykazie A załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) muszą charakteryzować się takim samym stopniem szkodliwości dla zdrowia i uciążliwości. Możliwe jest to tylko wówczas, gdy wszystkie te prace wykonywane są w takich samych (albo przynajmniej zbliżonych) warunkach i stanowią pewien ciąg technologiczny, który rozpoczyna się od montażu urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych służących wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej, a następnie jest związany z ich bieżącą eksploatacją, w ramach której będzie występować konieczność przeprowadzenia remontów tych urządzeń.”.

G.      Prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych jako praca w warunkach szczególnych – wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 8 sierpnia 2018 r., sygn. akt: III AUa 144/18:

„Prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych dotyczą przede wszystkim gałęzi przemysłu, jaką jest energetyka. Energetyka natomiast to gałąź przemysłu zajmująca się wytwarzaniem (przetwarzaniem) energii elektrycznej oraz cieplnej i dostarczeniem jej odbiorcom. Biorąc, zatem pod uwagę treść ww. zapisu działu II rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), wskazać należy, iż pracami w energetyce są prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.”.

Przypominamy, że analiza wyroków pozwala nam często na podparcie naszej argumentacji i wzmocnienie prezentowanych stanowisk w przypadku wystąpienia konkretnego sporu, który w zakresie stosowania przepisów w szczególności w branży energetycznej może regularnie występować.